Fundación Juana de Vega
Master de Arquitectura del Paisaje

Hoxe temos o pracer de conversar con Carmela Moral Ardines, enxeñeira agrónoma, especialista en xardinería e o paisajismo. Antes de estudar enxeñeria agrónoma, cursa os estudos de enxeñería técnica agrícola na especialidade de xardinería. O seu primeiro proxecto en xardinería e paisajismo, un Campo de golf público de 9 foxos, que foi premiado como o segundo mellor un proxecto fin de carreira do ano 2005 polo COIAG.

No ano 2012 matricúlase no Máster de Arquitectura da Paisaxe Juana de Veiga, cando ten xa dez anos de experiencia na empresa de xardinería, compaxina formación e traballo, e é premiada con Premio Nacional Iberflora 2014 en la categoría Jardinería y Paisajismo en Medio Urbano, polo seu proxecto fin de master sobre o Xardín Botánico da USC.

Na actualidade está envorcada con dous grandes proxectos, un é a restauración paisaxística dunha leira de máis de 25 hectáreas en Ribadeo, un proxecto que aúna paisajismo, gandería e uso residencial. O outro gran proxecto é ORZA, o seu estudo de paisajismo.

En primeiro lugar, gustaríanos agradecerlle a dispoñibilidade para responder a esta serie de cuestións sobre o Máster Universitario en arquitectura da paisaxe.

Cal foi a túa motivación para cursar o #MásterJdV?

No ano 2012 o #MásterJdV era presencial, con clases de luns a venres todas as tardes, no meu caso isto dificultaba compatibilizalo co traballo por conta allea. Ese ano a empresa na que traballaba, tivo que facer un ERE para reducirse por mor da crise, e como consecuencia a miña xornada redúcese ao 50%. Este feito é un dos catalizadores que me permiten cursar o master, dun problema facer virtude, e conseguir que o problema se converta en fito na miña carreira profesional.

O outro catalizador é a vontade de completar a miña formación. Estudei enxeñería agrónoma e despois formeime e aprendín durante anos, traballando por conta allea na empresa de xardinería, no deseño, os proxectos e servizos de xardinería. Sempre me motivou a arquitectura da paisaxe, e evolucionar ao completar as carencias que teño pola miña formación exclusiva digamos no “verde”.

Como valoras o teu paso polo #MasterJdV?

A calidade do master é moi alta, supuxo un punto de inflexión, un antes e un despois na calidade en de o meu traballo, hoxe se que forma parte das cousas que determinarán a miña carreira. Durante o master tivemos a oportunidade de asistir a moitas clases nas que se convidou a profesionais do paisajismo de prestixio internacional; realizamos talleres e proxectos que nos preparan para o traballo profesional; e ademais da formación teórica, coñecemos diferentes ferramentas informáticas e metodoloxías de traballo. O master é unha aposta decidida pola profesionalización do sector.

Variou a túa concepción sobre a arquitectura da paisaxe?

Proveño da xardinería, o master completou a miña formación, e en especial fomentou unha visión máis ampla da disciplina. Por unha banda, agora teño unha nova actitude na que o proxecto o vexo como algo máis complexo, o ideal é que en calquera proxecto colaboren distintos profesionais, aínda que en moitas ocasións non exista a posibilidade. Doutra parte, descubrín que o paisajismo participa en ámbitos que descoñecía, como a análise e plan do territorio ou a investigación.

O traballo multidisciplinar é algo crucial se queremos facer as cousas ben. Hoxe en día multidisciplinar é unha palabra desgastada polo uso, do mesmo xeito que ocorre coa palabra sustentabilidade; son conceptos importantes que se repiten, pero que non temos interiorizados.

Na nosa cultura non é común buscar axuda de distintos expertos ao redactar un proxecto, en Estados Unidos por exemplo o habitual é acompañar o proxecto cunha longa a lista de créditos, con expertos en madeira, árbores, rega ou iluminación.

Aquí, habitualmente cando me encargan un proxecto residencial, o proxecto da vivenda está finalizado, moitas veces mesmo a obra está feita, e é nese momento cando se demanda o proxecto do exterior. A concepción da vivenda e o espazo exterior que a rodea teñen que entenderse en común, o arquitecto e o paisajista necesitan traballar en xuntos. Son proxectos que comparten un espazo que acompañará ás persoas na súa cotidianidad, ambos os proxectos interactúan o un co outro.

Cales foron as oportunidades laborais xurdidas tras o teu paso polo #MásterJdV?

Tras cursar o master comecei a desenvolver a actividade profesional de forma independente, un camiño que me levou a crear ORZA, un estudo de paisajismo. Tomar esta decisión implicou deixar un traballo fixo como enxeñeira nunha empresa de xardinería, na que levaba dez anos, ser un bo profesional implica asumir riscos e non acomodarse, entre outras cousas. O master proporcionou parte da ilusión necesaria para emprender o proxecto e sigo colaborando habitualmente coa empresa na que traballaba, sempre que necesitan proxectos de paisajismo.

Ata o meu paso polo master traballaba case ao 100% no ámbito residencial. O master espertou o meu interese por campos que me resultan moi atractivos e estimulantes polo que achegan á xente, como o espazo público urbano (gocei con pequenos proxectos en Pontevedra ou o porto de Vilagarcía). Tamén traballos vinculados á industria (acabo de presentar un deseño para unha industria agroalimentaria), son actuacións que melloran a funcionalidade e beneficios da paisaxe industrial, con novos espazos de esparexemento e descanso para os traballadores, á vez que se incorpora o beneficio que achega a natureza (temperatura, sombra, drenaxe, menos po…)

Aínda que sen dúbida, o traballo máis ilusionante que realicei nos últimos anos, é a restauración Paisaxística do Costal, unha actuación en máis de 25 hectáreas na Mariña, que combina o uso residencial e gandeiro, actualmente en execución, onde ademais do proxecto encárgome da dirección de obra de paisajismo, xunto á arquitecta que traballa nas rehabilitacións. Trátase dun espazo que se atopaba invadido por acacia e eucalipto, intransitable, e agora recupera o carácter do lugar con bosque autóctono, zonas de auga para o fomento de aves e fauna, produción gandeira extensiva e cultivos; onde ademais rehabilítanse dúas vivendas e outras construcións. Este tipo de proxectos vinculados ao sector primario, actúan sobre o gran eixo que configura a paisaxe de Galicia (as explotacións agrícolas, gandeiras e forestais), onde o paisajismo ten moito por facer.

Por outra banda, o master supuxo un impulso importante na miña carreira, grazas en gran medida ao apoio que recibín por parte da Fundación Juana de Veiga e en particular de Isabel Aguirre, ao contar comigo para colaborar de forma habitual no Grupo de Investigación dá Escola Galega da Paisaxe.

Como aplicas os coñecementos adquiridos no #MásterJdV na túa vida profesional?

O proxecto de paisajismo é complexo, no interveñen moitas variables por exemplo o traballar con elementos vivos, que terán que funcionar no lugar, crecer, evolucionar e poder realizarse un mantemento a un custo proporcionado. Pero busco que o resultado sexa sinxelo, na concepción, no deseño; trátase en parte de axudar á natureza, que é moi potente e compórtase de forma excelente, para que ela continúe o traballo.

Considero ademais, que o proxecto ten que pensarse para e polas persoas que utilizarán o espazo, trátase de deseñar o espazo para o seu uso, de crear espazos nos que a funcionalidade prepondera á estética.

Cando proxecto esíxome flexibilidade no deseño, non teño un estilo marcado ou característico, pois é necesario adaptarse a cada caso, habituarse a traballar encaixando un quebracabezas de condicionantes. Trátase de ter unha actitude aberta, facer cousas novas con rigor e garantía para que funcionen.

Por último, agradecer a Carmela o seu tempo e predisposición con este espazo.